ETIOPATOXENIA
Os factores que determinan a lesión son a intensidade da calor, a duración da exposición, e a condutancia do tecido. A queimadura produce os seguintes mecanismos fisiopatolóxicos:
LESIÓN CUTÁNEA: a queimadura produce inflamación, o que se manifesta en forma de calor, rubor, dor, impotencia funcional e edema. Prodúcese aumento da permeabilidade vascular e vasodilatación.
ALTERACIONS HEMODINÁMICAS: a queimadura produce unha perda da integridade cutánea, que, pola súa vez, produce perda da integridade capilar, que provoca extravasación de líquido desde o compartimento intravascular cara ao intersticio, coa consecuente formación de edema. Pero o grande edema que se produce polas queimaduras non é só debido á perda da integridade capilar, senón que tamén é debido a factores:
• Alteración da integridade da microcirculación: a consecuencia da extravasación de líquido desde o plasma cara ao intersticio e tamén de proteínas. Polo xeral, a formación de edema nunha queimadura pequena alcanza o seu máximo nivel entre as 8 e 12 horas posteriores á lesión, no caso de queimaduras grandes ocorre máis tarde, entre as 18 e 24 horas, porque a hipovolemia sistémica atrasa a extravasación de líquido.
• Alteración da membrana celular.
•Aumento da presión osmótica no tecido queimado: debido fundamentalmente á extravasación de sodio desde o compartimento plasmático, que xera hiponatremia.
• Inestabilidade hemodinámica: por redución notable e precoz do volume plasmático e un aumento na resistencia vascular periférica e un gasto cardíaco diminuído.
ALTERACIÓNS METABÓLICAS: a queimadura produce unha serie de alteracións hormonais no organismo que producen aumento importante do gasto metabólico e aumento dos requirimentos nutricionais.
ALTERACIÓNS RESPIRATORIAS : a primeira causa de morte nos primeiros días tras a queimadura é a insuficiencia respiratoria. Pódense afectar todos os niveis do tracto respiratorio (larinxe, traquea, bronquios e parénquima pulmonar) por efectos da constrición e o edema de irritantes (fume) ou a queimadura directa.
ALTERACIÓNS RENAIS: a queimadura produce hipoperfusión renal, sendo a causa principal da insuficiencia renal aguda no paciente queimado. A diurese é de tipo prerrenal nas primeiras horas ou días (por déficit de fluxo), e de tipo renal a partir da segunda semana (habitualmente por sepse, nefrotoxicidade etc.)
ALTERACIÓNS HEMATOLÓXICAS: alteración da serie branca (leucocitose con neutrofilia) e das plaquetas (trombocitopenia e trombocitose).
ALTERACIÓNS INMUNOLÓXICAS: a infección continúa sendo a primeira causa de morte tras os primeiros días post queimadura. Isto é debido á alteración da barreira mecánica do corpo humano (pel e mucosas), á perda de proteínas, e á alteración dos sistemas de defensa do organismo (humoral e celular).
FACTORES PREDISPOÑENTES
Débese ter en conta que existen poboacións especiais, como son os nenos e os anciáns. No caso dos nenos, canto máis pequenos son en idade, maior é a proporción entre a superficie corporal (perdida de calor) e a masa corporal total (produción de calor), polo que a perda de calor é máis fácil e rápida, ademais de non dispoñer de mecanismos de defensa fronte ao frío por ter o sistema termorregulador inmaturo. En canto aos anciáns, prodúcese un descenso do metabolismo basal, polo que a súa produción de calor é menor.
DIAGNÓSTICO
É fundamentalmente clínico. A correcta valoración inicial dunha queimadura é moi importante.
Unha adecuada historia clínica debe incluír os seguintes datos:
• Antecedentes persoais.
• Día e hora da queimadura.
• Axente causal.
• Porcentaxe de SCQT (regra dos 9 ou da palma da man 1%).
• Grao das queimaduras.
• Localización anatómica da queimadura.
• Lugar onde se produciu o accidente.
• Primeiros auxilios recibidos.